Đầu cơ là gì? Những điểm khác biệt giữa đầu cơ và đầu tư

Đầu cơ là một thuật ngữ được nhắc đến khá nhiều trong lĩnh vực tài chính mà nhà đầu tư nào cũng đã nghe qua ít nhất 1 lần. Hình thức đầu cơ được đánh giá là con dao 2 lưỡi, có thể đem tới mức lợi nhuận khủng nhưng cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Đầu cơ là gì? Những điểm khác biệt giữa đầu cơ và đầu tư? Cùng tìm lời giải đáp cho câu hỏi trên qua bài viết của 3Gang dưới đây.

 

1. Đầu cơ là gì?

Trong pháp luật có định nghĩa, đầu cơ có thể coi là hành vi mua vơ vét hàng hóa, om hàng, tích trữ và bán ra với giá cao. Hoạt động đầu cơ gây nên ảnh hưởng và gây biến động giá cả trên thị trường. Hoạt động này không chỉ khiến giá cả hàng hóa tăng, mà còn  gây khó khăn, mất ổn định cho các giải pháp bình ổn thị trường của nhà nước.

Hình thức đầu cơ thông thường  diễn ra trong thời gian ngắn hạn,  lợi nhuận đến  từ sự chênh lệch mạnh khi mua vào – bán ra. Đặc điểm của hình thức đầu cơ có lợi nhuận cao tuy nhiên cùng với đó là tỷ lệ rủi ro cao. Hoạt động đầu cơ phụ thuộc rất nhiều vào nhu cầu cung – cầu của thị trường.

Rủi ro đầu cơ đến từ sự biến động khó đoán, bất thường của thị trường, sẽ khiến người đầu cơ khó nắm bắt. Chẳng hạn như khi dự đoán giá chứng khoán không đi đúng với dự tính ban đầu, hành động đầu cơ sẽ gây ra thiệt hại nặng nề, thua lỗ. Đầu cơ là một trong những hình thức đầu tư kiếm lợi nhuận lớn từ thị trường tài chính, được nhiều nhà đầu tư sử dụng. Tuy nhiên, chỉ một sai sót nhỏ trong quá trình thực hiện có thể gây ra thiệt hại rất lớn.

2. Cổ phiếu đầu cơ là gì?

Trong thị trường chứng khoán hoạt động đầu cơ diễn ra khá phổ biến. Cổ phiếu đầu cơ là loại cổ phiếu bị mua vào với mức giá thấp, với số lượng lớn tạo ra sự khan hiếm trên thị trường. Các nhà đầu tư đứng đằng sau sẽ chờ thời gian phù hợp để bán ra cổ phiếu với mức giá cao hơn lúc ban đầu rất nhiều lần, hoạt động này còn gọi là bán khống.

Theo quy luật cung-cầu, khi nhu cầu mua lớn kéo theo giá cổ phiếu tăng, không đúng với giá trị thực của các cổ phiếu trên thị trường. Tiếp theo các đối tượng đầu cơ chứng khoán sẽ tung tin đồn không chính xác, tạo hiệu ứng làn sóng nhu cầu cổ phiếu ảo, khiến các nhà đầu tư mua và săn lùng mã cổ phiếu đó với giá cao. Lúc này, cổ phiếu sẽ được bán ra, để ăn chênh lệch từ sự khan hiếm của thị trường.

3. Nhà Đầu cơ là ai?

Những nhà đầu cơ là người thực hiện các hoạt động đầu cơ. Những người này thường là người có sự nhạy bén trong thị trường và rất ưa thích mạo hiểm.

Nhằm đem lại lợi nhuận vượt trội hơn so với các hình thức đầu tư truyền thống, các nhà đầu cơ thông thường sử dụng chiến lược trong ngắn hạn. Họ chấp nhận những rủi ro rất lớn có thể gặp phải,  kỳ vọng kiếm được một khoản lợi nhuận khổng lồ để có thể bù đắp rủi ro đó.

Nếu các nhà đầu cơ chấp nhận rủi ro quá lớn thường sẽ không thể tồn tại lâu trong thị trường. Bằng cách sử dụng các chiến lược đa dạng như tính toán vị thế theo dõi số liệu, thống kê hiệu suất giao dịch và sử dụng lệnh dừng lỗ,… những nhà đầu cơ này có thể kiểm soát một phần các  rủi ro có thể gặp phải.

Nhà đầu cơ nỗ lực để dự đoán chính xác sự thay đổi về giá cả trong các cổ phiếu, tài sản, qua đó thu được khoản lợi nhuận khủng tiềm năng. Tùy theo từng cá nhân đầu cơ, họ có thể sử dụng các đòn bẩy tài chính để từ đó khuếch đại lợi nhuận của mình trong trường hợp như dự đoán thị trường chính xác và ngược lại việc sử dụng đòn bẩy này đôi khi cũng gây nên một khoản thua lỗ thậm chí phá sản cho các nhà đầu cơ.  

4. Một số nhà Đầu cơ phổ biến trên thị trường hiện nay:

• Các nhà đầu cơ giao dịch cá nhân: nếu đầu tư tài chính với mục đích thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá của tài sản tài tài chính trong một khoảng thời gian ngắn thì đây chính là nhà đầu cơ.
• Các nhà tạo lập thị trường: họ là những người  có thể kiếm lời từ sự thay đổi về giá  và những người này có vị thế ngược lại với người tham gia thị trường nên họ cũng có thể trở thành nhà đầu cơ.
• Các công ty tự doanh: những đơn vị này cũng có thể là nhà đầu cơ khi sử dụng đòn bẩy tài chính để mua bán chứng khoán, các tài sản khác và kiếm lợi nhuận trong thời gian ngắn.

5. Sự tác động của hoạt động Đầu cơ lên thị trường tài chính.

Hoạt động đầu cơ có tác dụng rất lớn đến thị trường tài chính. Tác động lớn nhất là tạo ra tính thanh khoản, lưu thông cho thị trường. Thông qua hoạt động này các giao dịch có thể dễ dàng thực hiện vô cùng nhanh chóng, tiện lợi ở bất cứ lúc nào. Đầu cơ là hoạt động quan trọng góp phần trong việc cung cấp  cho thị trường một lượng vốn lớn, giúp các doanh nghiệp phát triển mở rộng đầu tư sản xuất đồng thời góp phần đẩy mạnh nền kinh tế phát triển hơn. 

6. Các thuật ngữ liên quan đến đầu cơ chứng khoán

Đầu cơ trong chứng khoán có nhiều thuật ngữ liên quan, nhà đầu tư cần hiểu rõ để giao dịch hiệu quả và an toàn hơn:

• Bán khống: Là hình thức bán một loại tài sản hay chứng khoán mà người bán không hoặc chưa phải chủ sở hữu của tài sản. Lúc này, có thể các nhà đầu cơ vay mượn chứng khoán và bán với giá cao, điều này tạo nên sự tăng hay  giảm giá ảo của mã chứng khoán đó trên thị trường.
• Mua khống: Là hành động mua một số lượng lớn cổ phiếu ảo trên thị trường, khiến cổ phiếu tăng giá. Sau đó, đối tượng đầu cơ sẽ bán ra với giá cao hơn rất nhiều để kiếm lợi nhuận.
• Lướt phiên giao dịch: Nhà đầu tư mua cổ phiếu với giá thấp và bán ra với giá cao hơn trong phạm vi hẹp, thời gian ngắn. Hành vi diễn ra khi thị trường đang trong giai đoạn biên độ, tích lũy giao động giá hẹp.
• Mua trước bán sau: Thời điểm nhà đầu tư đang có sẵn tiền hoặc mã cổ phiếu trong tài khoản. Lúc này, nhà đầu tư mua cổ phiếu có giá cả có xu hướng đi xuống. Khi dự đoán sau phiên giao dịch T+3 mã cổ phiếu này sẽ lên, đối tượng đầu cơ sẽ mua vào một lượng lớn cổ phiếu bằng này. Trước khi phiên giao dịch T+3 kết thúc, nhà đầu cơ sẽ bán số lượng cổ phiếu đó để ăn chênh lệch (Khi giá tăng đúng dự đoán)

7. Sự khác nhau giữa đầu tư và đầu cơ chứng khoán

Đầu cơ và đầu tư chứng khoán có những điểm giống và khác nhau. Trong nhiều trường hợp, ranh giới đầu tư và đầu cơ chứng khoán không có nhiều khác biệt, khiến nhiều người nhầm lẫn. Dưới đây là so sánh sự khác nhau giữa đầu tư và đầu cơ bạn cần hiểu rõ:

Tiêu chí	Đầu tư	Đầu cơ
Định giá hàng hóa	Các nhà đầu tư rất quan tâm  đến giá trị thực của hàng hóa	Nhà đầu cơ chỉ quan tâm đến sự  biến động, chênh lệch của giá hàng hóa.
Rủi ro	Nhà đầu tư cần có những phân tích chuyên sâu về giá cổ phiếu, tài sản để đưa ra quyết định.	Mức độ rủi ro cao hơn rất nhiều so với đầu tư, Các nhà đầu cơ chỉ dự đoán dựa trên phân tích không đáng tin cậy, tâm lý chung của thị trường và các tin đồn về giá chứng khoán.
Thời gian thanh khoản	Nhà đầu tư mong muốn cổ phiếu tăng giá và kiếm lợi nhuận bền vững, nên thời gian nắm giữ lâu hơn.	Nhà đầu tư muốn ăn chênh lệch do biến động giá, nên việc chớp thời cơ là điều cần thiết. Do vậy, thời gian nắm giữ cổ phiếu trong thời gian khá ngắn.
Nguồn vốn	Vốn đầu tư thường từ nguồn tự có, chuẩn bị sẵn của người đầu tư.	Vốn đầu cơ thường đến từ các công cụ  vay margin, đòn bẩy.
Khả năng dự đoán lợi nhuận	Lợi nhuận có thể dự đoán được trong tầm kiểm soát.	Lợi nhuận từ hoạt động đầu cơ thường có tính bất ổn cao, khó dự đoán có thể siêu lãi hoặc siêu lỗ.
Kỹ năng	Nhà đầu tư cần có kiến thức về thị trường, có chiến lược cụ thể, kỹ năng phân tích,…	Đối tượng đầu cơ thường cần có khả năng nắm bắt tâm lý đám đông và xu hướng thị trường.
Ví dụ	Cổ phiếu X giao dịch trên thị trường với giá 5 $/cổ phiếu. Lúc này, nhà đầu tư sẽ mua vào với mong muốn cổ phiếu X sẽ tăng giá trong tương lai dài hạn. Thông thường đây là những khoản đầu tư dài hạn	Cổ phiếu X đang ở mức 5 $/Cổ phiếu. Nhà đầu cơ sẽ dựa trên biến động thị trường, dự đoán giá cổ phiếu X trong thời gian tới. Đồng thời, nhà đầu tư sẽ mua khống một  số lượng cổ phiếu X để đẩy giá tăng trong tương lai. Sau đó, nhà đầu cơ sẽ bán ra để ăn chênh lệch lợi nhuận từ giao dịch cổ phiếu X.

8. Đầu tư hay đầu cơ là sự lựa chọn tốt hơn?

Trong giao dịch chứng khoán, bạn nên chọn đầu tư hay đầu cơ sẽ là lựa chọn tốt hơn để kiếm lợi nhuận từ thị trường? Với những phân tích trên về đặc điểm của đầu cơ và sự khác biệt so với đầu tư, có thể thấy: Hoạt động đầu tư thông thường sẽ an toàn và tốt hơn hơn so với đầu cơ chứng khoán. Bởi:

• Đầu tư chứng khoán cần dựa trên kỹ năng,  kiến thức  thực tế để đánh giá, phân tích sự tăng – giảm giá của cổ phiếu. Mức độ rủi ro của đầu tư thấp hơn so với đầu cơ
• Đầu tư chứng khoán cần nhiều thời gian và mang lại lợi nhuận chậm hơn. Tuy nhiên, hình thức đầu tư sẽ mang lại thu nhập bền vững, ổn định và lâu dài.
• Hoạt động đầu tư chứng khoán minh bạch được bảo vệ bởi luật pháp về quyền lợi. Trong khi, hoạt động đầu cơ  khi gây tác động mạnh đến thị trường có thể cấu thành tội Hình sự.

Bạn đã hiểu rõ đầu cơ là gì vậy nên đầu tư hay là đầu cơ?

Tùy vào suy nghĩ và trường hợp của từng cá nhân cụ thể mà sẽ không có bất kỳ một câu trả lời nào chính xác dành cho câu hỏi này. Bởi, đầu cơ hay đầu tư còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sự hiểu biết, cách nhìn nhận và tính cách của mỗi cá nhân.

Nếu bạn là một người có tính đam mê mạo hiểm ,nhạy bén trong việc nắm bắt thông tin mới tại thị trường, có nhiều thời gian rảnh rỗi để theo dõi thị trường và giao dịch thì đầu cơ có thể là sự lựa chọn phù hợp. 

Ngược lại, bạn là một người thận trọng ,đam mê nghiên cứu các báo cáo, ưa thích sự an toàn chắc chắn, không có nhiều thời gian theo dõi sự biến động của thị trường. Bạn có thể phương thức đầu tư dài hạn để  thu được lợi nhuận ổn định thậm chí là rất cao. 

Dù lựa chọn đầu cơ hay đầu tư bạn cũng cần phải có nguồn vốn của riêng mình mà không nên vay mượn. Đặc biệt, bạn phải luôn cân nhắc các rủi ro có thể xảy ra khi tìm kiếm lợi nhuận.

9. Quy định hiện nay của nước ta về tội đầu cơ là gì?

Trong luật Hình sự 2015 Hành vi đầu cơ được nêu rõ, với các quy định rõ ràng về mức xử lý tương ứng với số tiền liên quan. Vậy những pháp luật quy định hiện nay về tội đầu cơ là gì?

Những yếu tố cấu thành tội đầu cơ chứng khoán hiện nay:

Các yếu tố cấu thành tội đầu cơ được quy định rõ trong Luật Hình sự 2015 điều 196. Tội đầu cơ sẽ cấu thành trong chứng khoán khi:

• tạo tình trạng khan hiếm giả  hoặc lợi dụng tình trạng khan hiếm để nâng giá chứng khoán để thu lợi bất chính. Số lượng hàng hóa (trái phiếu/ cổ phiếu) phải đủ lớn, mới đủ điều kiện cấu thành tội danh. Gây hậu quả nghiêm trọng là dấu hiệu cấu thành tội cơ bản. Mức độ hậu quả ở đâu được thể hiện như: Rối loạn thị trường, ảnh hưởng đến uy tín của UBCK nhà nước đẩy giá tăng vọt vượt qua khỏi tầm kiểm soát của ủy ban chứng khoán,…
• Hành vi đầu cơ nêu trên ảnh hưởng đến bình ổn thị trường chứng khoán, hoạt động quản lý gây tác động đến các chính sách kinh tế – xã hội.
• Đối tượng phạm tội cố ý thực hiện hành vi, mua bán, vơ vét  chứng khoán để cố tình đẩy giá và thu lợi nhuận bất chính sẽ bị cấu thành tội. Tuy nhiên trường hợp cá nhân tổ chức mua vào số lượng lớn, nhưng không có y định thu lợi bất kính sẽ không bị cấu thành tội.
• Chủ thể của tội đầu cơ: Bất cứ đối tượng là tổ chức, cá nhân nào có năng lực trách nhiệm hình sự và tư cách pháp nhân.

Trong thị trường chứng khoán, hành vi đầu cơ diễn ra khá phổ biến, với nhiều hình thức khác nhau gây ra ảnh hưởng đến thị trường. Qua bài viết trên, 3gang đã trả lời câu hỏi Nhà đầu cơ là gì, đặc điểm và rủi ro khi đầu cơ chứng khoán. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp người chơi hiểu rõ về đầu cơ và những quy định hiện nay, để tránh những sai lầm không đáng có.