Đầu tư mạo hiểm có thật sự mạo hiểm?

Đối với các nhà kinh doanh khái niệm đầu tư mạo hiểm không còn quá xa lạ. Vậy đầu tư mạo hiểm thực chất là gì? Có bao nhiêu tổ chức tham gia đầu tư mạo hiểm uy tín hiện nay tại Việt Nam? Ưu/nhược điểm của đầu tư mạo hiểm như thế nào? Cùng 3Gang tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. Đầu tư mạo hiểm là gì?

Trước làn sóng khởi nghiệp đang vươn lên mạnh mẽ ở Việt Nam hiện nay, kéo theo nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm được thành lập để hỗ trợ các doanh nghiệp start-up. Đầu tư mạo hiểm tên tiếng Anh gọi là Risky investment, đây là quá trình cấp vốn của nhà đầu tư vào những lĩnh vực có tiềm năng phát triển vượt bậc, mang lại khoản lợi nhuận khổng lồ trong tương lai. Khoản vốn này có thể giúp cho các công ty ở giai đoạn start-up nghiên cứu phát triển công nghệ và tối ưu sản phẩm để nhanh chóng thương mại hóa sản phẩm và mở rộng thị trường.

Bản chất của hình thức đầu tư mạo hiểm có thể mang lại một khoản lợi nhuận cao nếu công ty/ doanh nghiệp có sự phát triển vượt bậc. Tuy nhiên hình thức này luôn tiềm ẩn rủi ro cao, cụ thể như  các công ty đầu tư mạo hiểm khởi nghiệp còn rất khó khăn và có tỷ lệ thất bại cao, khiến khoản đầu tư mạo hiểm có thể sẽ mất bất cứ lúc nào. Bù lại lợi nhuận mang về cũng rất lớn, có thể tăng vài trăm lần đến hàng nghìn lần nếu doanh nghiệp phát triển mạnh và cổ phiếu của công ty được niêm yết trên sàn chứng khoán. Khi đó nhà đầu tư sẽ dễ dàng chuyển nhượng cổ phần, thu hồi vốn và thu về một khoản lợi nhuận khổng lồ.

Trên thế giới, đặc biệt ở những nước phát triển như (Mỹ, Anh, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc…), đầu tư mạo hiểm là một hình thức đầu tư khá phổ biến. Đây là một kênh đầu tư cung cấp vốn hiệu quả cho các start-up góp phần thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế của quốc gia. Vài năm gần đây, phong trào start-up ở Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ cùng với đó là sự ra đời của nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm hơn để hỗ trợ vốn cho sự phát triển của các công ty khởi nghiệp hoặc các công ty, doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này được coi là một tín hiệu đáng mừng cho nền kinh tế Việt Nam.

1.1 Một số danh mục quỹ đầu tư mạo hiểm

Sau đây là một vài danh mục đầu tư mạo hiểm mà bạn có thể tham khảo và tìm hiểu:

• Những công ty hợp danh với trách nhiệm hữu hạn. Các tập đoàn kinh doanh có khả năng đầu tư nguồn vốn từ 250.000 $ đến 20 triệu $ để thực hiện hoạt động tạo cơ sở cho các bước đầu tư tiếp theo.
• Nhóm hợp lại từ những tổ chức cung cấp các dịch vụ tài chính gồm các cá nhân có tiềm lực mạnh về tài chính.
• Các tổ chức, nhà kinh doanh ngắn hạn: Các ngân hàng thương mại, công ty con,…

1.2 Thế nào là nhà đầu tư mạo hiểm?

Nhà đầu tư mạo hiểm tên tiếng anh gọi là Venture Capitalist và được ký hiệu là VC. Họ chuyên cung cấp, tài trợ vốn cho những công ty có tiềm năng tăng trưởng, phát cao để đổi lấy cổ phần. Các nhà đầu tư thông thường sẽ rót vốn vào các công ty nhỏ có nhu cầu mở rộng quy mô kinh doanh hoặc các dự án khởi nghiệp không có khả năng tiếp cận dòng vốn.

Sở dĩ, những nhà đầu tư có thể đầu tư vào các công ty chấp nhận rủi ro vì họ nhận thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ của các công ty này, để thu được nguồn lợi nhuận lớn. Bởi quy luật thị trường tỷ lệ rủi ro càng cao thì lợi nhuận thu lại càng cao.

1.3 Vốn đầu tư mạo hiểm là gì?

Vốn đầu tư mạo hiểm được hiểu là nguồn vốn, tài chính mà những nhà đầu tư tài trợ cho các công ty khởi nghiệp hoặc các doanh nghiệp nhỏ đã được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ. Nguồn vốn này thường bắt đầu từ các nhà đầu tư giàu có, ngân hàng, doanh nghiệp, công ty đầu tư hoặc bất kỳ định chế, tổ chức tài chính nào khác.

Tuy nhiên, nguồn vốn được cấp, tài trợ không phải lúc nào cũng là tiền mà nó có thể thay thế bằng nhiều hình thức khác nhau, có thể là nguồn vốn được thay thế dưới dạng chuyên môn kỹ thuật hoặc là cung cấp dưới sự quản lý chuyên môn.

2. Đặc điểm của đầu tư mạo hiểm

Nhiều công ty công nghệ nổi tiếng thế giới được thành lập và phát triển từ nguồn vốn đầu tư mạo hiểm như: Apple, Microsoft, Facebook… Khác với các hình thức đầu tư phổ biến khác, đầu tư mạo hiểm thường nhắm vào các công ty trong giai đoạn khởi nghiệp hoặc các công ty có quy mô vừa và nhỏ, và thời điểm từ trước đến nay phần lớn các công ty công nghệ được tập trung đầu tư nhiều hơn vì khả năng mang lại lợi nhuận rất cao.

Hình thức đầu tư mạo hiểm có một số đặc điểm như sau: 

+ Vốn đầu tư mạo hiểm vào các công ty, doanh nghiệp mà không cần phải đặt cọc hay ký quỹ.

+ Các tổ chức đầu tư, nhà đầu tư mạo hiểm thường nhìn thấy tiềm năng phát triển, tăng trưởng trong tương lai. Các nhà đầu tư có niềm tin vào sự thành công của người sáng lập và đội ngũ nhân sự lãnh đạo doanh nghiệp.

+ Trong một số trường hợp nhà đầu tư mạo hiểm có thể là thành viên tham gia vào việc vận hành doanh nghiệp hoặc thành viên trong doanh nghiệp. Đây là sự hỗ trợ thêm cho doanh nghiệp, tuy nhiên khiến nhà đầu tư mất công sức và thời gian. Ngược lại họ sẽ được bù đắp về cổ phần và lợi nhuận nếu doanh nghiệp đó hoạt động hiệu quả.

+ Ngoài việc cấp vốn, nhà đầu tư mạo hiểm cũng sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp tư vấn chiến lược phát triển doanh nghiệp, thông qua các mối quan hệ kinh doanh.

3. Đầu tư mạo hiểm có những ưu, nhược điểm gì?

Thực tế, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm này có ý nghĩa với cả nhà đầu tư và doanh nghiệp startup được đầu tư. Tuy nhiên, bài viết này chỉ đề cập tới ưu, nhược điểm góc nhìn từ phía nhà đầu tư để phân tích hình thức đầu tư này.

3.1 Ưu điểm của quỹ đầu tư mạo hiểm

Các nhà đầu tư rót vốn vào các công ty, nên họ sẽ có quyền tham gia trong việc triển khai các quyết định liên quan tới công ty, mức độ tham gia phụ thuộc vào số vốn họ đầu tư và chính sách của từng công ty.

Các nhà đầu tư thông thường sẽ nhận được lượng cổ phần tương ứng số vốn họ đầu tư vào doanh nghiệp. Do vậy, nếu doanh nghiệp hoạt động kinh doanh phát triển tốt trong tương lai sẽ đem lại cho các cổ đông, nhà đầu tư nguồn lợi tức rất cao. 

3.2 Đầu tư mạo hiểm có nhược điểm gì?

Khi rót vốn đầu tư cho một doanh nghiệp nhỏ hoặc các dự án khởi nghiệp, các nhà đầu tư không thể nắm chắc được mọi rủi ro có thể xảy ra, bởi các công ty ở giai đoạn khởi đầu thường gặp rất nhiều vấn đề phát sinh. Bên cạnh đó nếu các doanh nghiệp không sử dụng hiệu quả số vốn các nhà đầu tư rót vào đúng mục đích hoặc sử dụng hiệu quả thì sẽ dẫn đến doanh nghiệp, công ty hoạt động không hiệu quả, thua lỗ.

4. Các nhà đầu tư có thật sự “mạo hiểm” khi đầu tư mạo hiểm?

Như đã phân tích ở trên, các hình thức đầu tư mạo hiểm có thể mang lại lợi nhuận rất lớn.Tuy nhiên, kèm theo đó rủi ro có thể mang lại cũng rất cao. Do tính chất này các nhà đầu tư mạo hiểm bắt buộc phải rất quan tâm đến việc đánh giá, sàng lọc, thẩm định trước khi đưa ra các quyết định đầu tư nhằm làm giảm tối thiểu rủi ro mà các nhà đầu tư có thể gặp phải. Thông thường các doanh nghiệp được đánh gía thông qua 3 yếu tố: 

– Nhu cầu thị trường trong tương lai, tiềm năng phát triển của doanh nghiệp,.

– Mô hình hoạt động kinh doanh của công ty, doanh nghiệp.

– Năng lực đội ngũ sáng lập và ban điều hành công ty, doanh nghiệp.

Nếu nhà đầu tư có những đánh giá đúng đắn, khách quan, có chiến lược phù hợp thì mức độ “mạo hiểm” sẽ được giảm xuống một phần.

5. Một số quỹ đầu tư mạo hiểm uy tín tại Việt Nam hiện nay:

Tại Việt Nam hiện nay, các dự án startup hiện đang được phát triển theo chiều hướng tích cực và hứa hẹn sự phát triển vượt bậc, bùng nổ về lợi nhuận trong những năm sắp tới. Chính vì vậy thị trường này luôn sôi động với các quỹ đầu tư mạo hiểm có thể kể đến như:

• Quỹ đầu tư mạo hiểm DFJ VinaCapital: đây là một trong số những quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tiên ở Việt Nam
• Quỹ đầu tư mạo hiểm: FPT Ventures: tuy thành lập sau muộn nhưng quỹ đầu tư này có mức đầu tư cho các doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp Việt Nam lượn vốn đáng kể. 
• Quỹ đầu tư mạo hiểm: Mekong Capital: quỹ đầu tư này chỉ tập trung phát triển, đầu tư vào ngành hàng tiêu dùng ở Việt Nam.
• Quỹ đầu tư mạo hiểm CyberAgent Ventures (CAV): quỹ đầu tư này chủ yếu tập trung  vào vào các dự án, công ty khởi nghiệp về lĩnh vực công nghệ và internet.
• …..

6. Các bước đầu tư mạo hiểm của các nhà đầu tư chuyên nghiệp

Bước 1: Sàng lọc, thẩm định dự án cần đầu tư

Nhà đầu tư mạo hiểm dựa vào 3 yếu tố (mô hình kinh doanh, tiềm năng phát triển, con người) để tiến hành sàng lọc, tuyển chọn các dự án đầu tư. Thông thường các quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ đại diện cho nhà đầu tư để nghiên cứu và thẩm định các dự án đầu tư hoặc công ty, doanh nghiệp.

Đây là bước quan trọng nhất trong đầu tư mạo hiểm, vì bước này không chỉ đưa ra quyết định có đầu tư hay không mà còn ảnh hưởng đến sự thành công của việc đầu tư. Do đó ở bước này các nhà đầu tư cần phải thẩm định rất kỹ về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh của công ty. cũng như khả năng thu hồi vốn và định hướng phát triển của doanh nghiệp đó trong tương lai.

Bước 2: Rót vốn

Sau khi qua bước một, đã qua sàng lọc và được thẩm định thành công của nhà đầu tư, sẽ tiến hành rót vốn đầu tư cho doanh nghiệp đó.

Rót vốn có thể thông qua nhiều hình thức như: rót nguồn tiền mặt, chuyển giao công nghệ kỹ thuật,…

Bước 3: Thu hồi vốn

Sau quá trình đầu tư nếu kết quả đầu tư thuận lợi, doanh nghiệp được đầu tư có hoạt động kinh doanh phát triển, nhà đầu tư có thể thu hồi vốn bằng những hình thức sau: bán cổ phần cho nhà đầu tư khác, bán lại cổ phiếu trên thị trường chứng khoán sau khi doanh nghiệp lên sàn chứng khoán, bán lại cổ phần cho công ty, doanh nghiệp khác hoặc bán lại công ty, doanh nghiệp cho công ty, doanh nghiệp khác.

Đầu tư mạo hiểm là một cơ hội mang lại lợi  nhuận hấp dẫn nhưng cũng là thử thách không hề đơn giản bởi độ rủi ro cao cho các nhà đầu tư. Có một điều chắc chắn hình thức đầu tư mạo hiểm không dành cho các nhà đầu tư nghiệp dư, không chuyên. Để tham gia vào loại hình đầu tư này các nhà đầu tư cần phải bỏ ra rất nhiều thời gian, công sức và kiến thức cùng các bài học từ thực tế.

Kết luận

Trên đây là những chia sẻ của 3Gang về đầu tư mạo hiểm là gì? Hi vọng những thông tin mà 3gang chia sẻ ở trên có thể giúp các nhà đầu tư mạo hiểm có thể vạch ra những kế hoạch đầu tư hạn chế rủi ro, và đạt lợi nhuận như kỳ vọng.